Çay Çeşitleri

Çay çeşitleri, ülkemizde de kültür haline gelen çay, kışın da yapraklarını dökmez bol yağışlı, nemli, dağlık ve tropik bölgelerde yetişir. Dünyada çay üretiminde birinci sırada Çin yer almaktadır. Hindistan onun hemen ardında ikinci sıradadır. Ülkemizde ise en fazla Karadeniz bölgesinde çay yetiştirilmektedir.

Çay ülkeler arası ticarî ilişkileri güçlendirmektedir. Çünkü dünyada en çok tüketilen ülkemizde yetişen siyah çaydır.

Çay Çeşitleri Nelerdir?

• Beyaz Çay
• Yeşil Çay
• Siyah Çay
• Sarı Çay
• Pu-erh Çay
• Oolong Çayı
• Early grey Çayı

Beyaz Çay

Beyaz çay, yeşil çayın yapraklarından üretilir. Yeşil çaydan tek farkı, beyaz çay olgunlaşmadan daha tomurcuk haldeyken yapraklar toplanır. Bu tomurcukların üzerinde bulunan beyaz tüyler bu çaya ismini verir.

Kalite bakımından ön sırada yer alan beyaz çay, gümüş iğne (silver needle) olarak adlandırılır. Gümüş iğne beyaz çay, Çin’deki Fujian bölgesinden daha tam açılmadan toplanan çay yapraklarından oluşur ve ismini buradan alır. White peony (beyaz şakayık) beyaz çayı ise açılmayan yapraklarla açılmış yaprakların karışımı ile oluşur.

Çin beyaz çayları;

• Bai Hao Yinzhen(Silver Needle)
• Bai Mu Dan (White Peony)
• Gong Mei
• Shou Mei

Diğer Beyaz Çaylar

• Ceylon White (Sri Lanka beyaz çayı)
• Darjeeling White (Hindistan beyaz çayı)
• Assam White (Hindistan, Assam Eyaletin çayı)
• African White (Malawi ve Kenya çayı)
• White Puerh Çayı (Çin, Yunnan Bölgesi çayı)

Yeşil Çay

Yeşil çay, imalat sırasından siyah çaydan daha az kavrulur. Yani fermantasyona tabî değildir. Yaprak halinde demlenir.

İlk olarak Çin’de üretilmeye başlanmıştır. Daha sonra, Japonya, Kore ve tüm Asya’ya yayılmıştır. Yeşil çayın insan sağlığı üzerinde olumlu etkilerine karşın araştırmalar yeşil çayı tüketilir hale getirmiştir.

Baharın erken zamanlarında toplanan ve dinlenme süresi uzun tutulan çay yapraklarından elde edilir.  Halen Çin’de yeşil çaylar elle toplanırken Japonya toplama ve işleme sürecinde makineleri kullanmaktadır.

Yeşil çay çeşitleri tüketim ve üretim açısından ikiye ayrılır:

Japon Yeşil Çayları

• Matcha (Taş dibekte Matcha’ya öğütülür ve toz halini alır.)
• Tamaryokucha (Kıvırma yapan kurutucuda virgül şeklini alır.)
• Gyokuro (Gölgede yetişmiş tatlımsı ve buruk tadı vardır.)
• Sencha (Üretimden kaynaklanan duman kokusu olup en çok tüketilendir.)
• Bancha (Düşük kaliteli çaylardan yapılır ve çoğunlukla kırsal bölgelerde içilir.)
• Kamairicha (Sencha çayından farkı yapraklar sıcak suda değil, fırında şok edilir.)
• Genmaicha (İçerisinde prinç ve mısır patlağı olan güzel aromalıdır.)
• Awabancha (ekşimsi tada sahip olan asitli içeceğe benzer.)

Çin Yeşil Çayları

• Gunpowder
• Chunmee
• Young Hyson
• Sowmee

Bu çaylar şekillerine göre isimlendirilmiştir.

Sarı Çay

Sarı çay, yeşil çaya benzeyen Çin’de Huang Ya olarak adlandırılır. Yeşil çayla karışıltırılmasının sebebi üretim süreçlerinin birbirine benzemesidir. Bu süreçlerden biri yeşil çay gibi baharın ilk tomurcuklarından elde edilmesidir. Yeşil çay ile arasındaki tek süreç kağıt veya kumaş parçasında sarılarak yeşil çayın acı ve çimensi kokusunu yok etmektir.Üretimi oldukça sınırlıdır: Sichuan, Anhui ve Hunnan bölgelinde yetişmektedir.

Siyah Çay

Siyah çay, ülkemizde en fazla tüketilen çay türüdür. İşlem olarak diğer çaylardan fazla kavrulduğu için siyah rengini almıştır. Demlenmiş siyah çayın rengi açısından Çin’de kırmızı çay olarak adlandırılır. Çin, Hindistan ve Siri Lanka siyah çay üretiminde ilk sıralardadır.

Siyah çay olarak daha çok Hindistan’ın Himalaya eteklerinde yetişen Darjeeling çayı tüketilmektedir. Diğer çayların aksine daha çok fermentasyona tabî tutulan siyah çaylar temel olarak iki yöntemle üretilir:

Ortodoks yöntemi, çay ustasına bağlı olarak yeteneklerini çay yaprağına uygulaması ve çay yapraklarının elle toplanıp üretim sürecini elle devam ettirmesidir. CTC (Cut – Tear – Curl) Yöntemi, makineli şekilde çay yapraklarının hem üretiminin hem de toplnmasının sağlanmasıdır.

Siyah çay, irili ve ufaklı olmasına göre sınıflandırılır; yaprak halde (unbroken) ve kırık halde (broken).Çayın küçük parça halde olması, daha az yer kaplaması ve daha çok dem vermesi ticarî bakımdan ön sıralarda yer almaktadır.

Oolong Çayı

Oolong çayı; siyah çay ile yeşil çay arasında kalan bir çaydır. Üretim sürecinde nem oranı düşürülür. Diğer çaylara göre antioksidan oranı düşüktür ve içerisinde yüksek oranda kafein içerir. Diğer çalara göre daha koyu bir renge sahiptir.

Pu-erh Çayı

Pu-erh çay, Yeşil çayın iki kez fermentasyondan geçmesiyle elde edilir. En fazla Çin’de tüketilen pu-erh çayı geleneksel yöntemlerle demlenmektedir. Sadece Çin’deki Yunan bölgesinde bulunan bu çay, diğer çayların aksine yıllandıkça daha lezzetli hale gelip değeri artan bir çaydır. Beeng cha olarak da bilinen komprese edilmiş, dökme çay şeklindedir.

Pu-erh Çay Çeşitleri

• Sheng Puerh (Fermente edilen ama okside edilmeyen yeşil/çiğ çay çeşididir.)
• Shou Puerh (Fermente ve okside edilmiş, pişmiş/siyah puerh çay çeşididir.)

Early Grey Çayı

Early grey çayı, bergamot meyvesinin kabuklarından elde edilen kokulu yağlarla tatlandırılan aromalı çay çeşididir.